دانلود رایگان جزوات حقوقی و وکالت چاپ و نشر پدیدار

رابطه  قبل از ازدواج با رویکرد اسلامی

مقدمه:
تا همین چند سال پیش، انتخاب همسر در خانوادههای ایرانی غالباً به این صورت بود که پسر آماده ازدواج ، مشخصات و خصوصیاتی که برای همسر آینده اش در نظر داشت را با کلی خجالت و سرخ و سفید شدن به خانواده اش اعلام میکرد و بزرگترهای خانواده با توجه به آن مشخصات و خصوصیات، دختری را در نظر گرفته و خانم های خانواده به خواستگاری او میرفتند. اگر در این مراسم دو طرف همدیگر را می پسندیدند، خانواده پسر برای بار دوم و این بار به همراه داماد به خانه عروس میرفتند و معمولاً با پیشنهاد یکی از بزرگترها، دختر و پسر در اتاقی جدا از سایرین با هم حرف میزدند و نظرات و حساسیتها و دیدگاههایشان در مورد زندگی را بیان کرده و توقعاتی که از همسر آینده شان داشتند را مطرح میکردند. در این نوع انتخاب همسر که هنوز در بسیاری از خانوادهها مخصوصاً در روستاها و شهرهای کوچک رواج دارد والدین نقش اساسی و مهمی در انتخاب همسر برای فرزندشان داشتند.درباره شرایط امروزی جامعه نکته ای را باید مدنظر داشت. در روستاها و شهرستانها از قدیم الایام مردم همدیگر را میشناختند و هنوز هم افراد بومی هر منطقه همدیگر را میشناسند و از خصوصیات خانوادگی، پایبندی به اصول مذهبی، تقیّد نسبت به حریم خانواده، خصلتهای اخلاقی و تعصبات و حساسیتهای همدیگر آگاهند. بنابراین هر کس میداند قرار است با چه خانوادهای وصلت کند. اما در کلان شهرها و شهرهای مهاجرپذیر، اقوام و گروههای مختلف با فرهنگها و اعتقادات و سلیقه ها و خلقیات گوناگون در همسایگی هم زندگی میکنند، از  طرف دیگر ارتباط بین همسایه ها و هم محلیها بسیار کاهش یافته. به همین دلیل آگاهی از پیشینه خانوادهای که قرار است با آنها وصلت صورت بگیرد و شناخت خصلتها و خلقیات آن خانواده بسیار مشکل شده. بنابراین میتوان گفت یکی از عوامل اصلی رشد آمار طلاق در شهرهای بزرگ نسبت به شهرستانها و روستاها همین مسئله است. شاید به همین دلیل است که امروزه، نحوه انتخاب همسر و ازدواج مثل بسیاری دیگر از فرایندهای اجتماعی در شهرها و کلان شهرها به تدریج در حال تغییر است. رواج شدید روحیه فردگرایی، افزایش دامنه آزادیهای فردی بخصوص در مورد زنان و دختران، گسسته شدن و یا تزلزل روابط و پیوندهای خانوادگی و توسعه منفعت طلبی و خودمحوری، از دیگر مواردی است که در جوامع شهری رو به افزایش است. برخی معتقدند این تغییر و تحولات از پیامدهای محتوم دوران گذر از سنّت به مدرنتیه است. عده ای دیگر تأثیرات فرهنگ غرب در جامعه را عامل بروز این وضع میدانند. علت این تغییرات هر چه میخواهد باشد، آنچه مهم به نظر میرسد این است که جامعه به تدریج از باورها و سنتها و فرهنگ اصیلش فاصله میگیرد.یکی از تغییراتی که از لحاظ فرهنگی به خصوص در شهرها به وجود آمده، حضور پررنگ زنان و دختران در جامعه است. امروزه کمتر اداره و کارخانه و سازمان و شرکت و فروشگاهی پیدا میشود که بخشی از کارمندان آن را زنان و دختران جوان تشکیل ندهند. همچنین تعداد زیادی از دانشجویان و هنرجویان دانشگاهها و سایر مراکز آموزش عالی را دختران تشکیل میدهند. چنانکه گاهی اوقات تعداد آنان بیشتر از تعداد پسران پذیرفته شده در این مراکز و موسسات است. همه ی این عوامل باعث شده است که ازدواج از آن شیوه سنتی دور و به شیوهای که نه غربی است و نه سنتی تغییر کند.

تعریف ازدواج از نظر لغوی و اصطلاحی :

ازدواج مصدر باب افتعال و حروف اصلی آن «ز-و-ج » می باشد. زوج در لغت به معنای :
الف – جفت در مقابل فرد
ب- دو چیز همراه و قرین
1-ب مثل هم اند : دو چشم ، دو گوش، ...
2- ب ضد هم اند : شب و روز
به هر یک از زن و شوهر زوج و به هر دوی آنها زوجین اطلاق می شود : سوره ی نجم آیه ی 45 مؤید این مطلب است :
 و انه خلق الزوجین الذکر والانثی ؛ و اوست که جفت نر و ماده را آفرید .
به کار بردن دو واژه زوج و زوجه (مذکر و مؤنث) برای زن صحیح است ولی قرآن در مورد زن واژه های زوج و ازواج به کار می برد :
والذین یُتَوَفَّونَ مِنکُم وَ یَذَرُونَ أزواجاً .... ( بقره /234)
یا ایها النبی قل لازواجکَ.... ( احزاب /28 )
فَیَتَعَلَّمُونَ منها ما یفرقون به بین المرء و زوجِهِ ... ( بقره /102 )
به طور کلی«ازدواج » مفهوم اتحاد و قرین بودن دو چیز را می رساند .

و اما ازدواج در کاربرد اصطلاحی همان پیمانی است که طبق آن زن و مرد نسبت به یکدیگر مسؤلیتها ، تعهدات ... اخلاقی ، حقوقی بر عهده می گیرند .

اهداف و آثار ازدواج :

1-آرامش و سکون
انسان به طور فطری نیاز به آراش و امنیت خاطر دارد . قرآن کریم تأمین این نیاز را از طریق ازدواج معرفی فرموده است :
 - سوره ی مبارکه ی  روم: آیه ی  21
ومن آیاته ان خلق لکم من انفسکم ازواجاً لتسکنوا إِلیها
......... و از آیات ( لطف ) او این است که از خودتان همسرانی برای شما آفرید تا در بر آنان آرامش یابید ، .... .
- سوره ی مبارکه ی  اعراف: آیه ی  189
هو الّذی خلقکم من نفسٍ واحده و جعل منها زوجها لیسکن الیها ........ ؛  اوست خدایی که ( همه) شما را از یک تن بیافرید و جفتش را  ( نیز ) از او مقرر داشت تا به او انس و آرام گیرد .
 2-تولید نسل و حفظ نوع
بر اساس فرمایش قرآن ، ازدواج  وسیله ای برای تولید و بقای نسل در انسان و دیگر موجودات و ...   به شمار می آید :
- سوره ی مبارکه ی  شوری :آیه ی  11
فاطر السّموات و الارض جعل لکم من انفسکم ازواجاً و من الانعام ازواجاً یذرؤُکم فیه لیس کمثله شیء  و هو السّمیع و البصیر ؛
( خدا ) آفریننده ی آسمانها و زمین است و از جنس خودتان برای شما همسرانی قرار داد و نیز از چهارپایان جفت هایی آفرید و به این وسیله شما را بی شمار می گرداند هیچ چیز همانند او نیست و او شنوا و بینا است .

3-دوستی و مهربانی
خداوند با  « ازدواج » بین زن و مرد انس و الفت و مهربانی برقرار می فرماید :
- سوره ی مبارکه ی روم :آیه ی 21 ومن ایاته ان خلق لکم من انفسکم ازواجاً لتسکنوا إِلیها و جعل بینکم موده و رحمهً إنّ فی ذلک لایات لقوم یتفکّرون ؛
و از آیات ( لطف‌) او این است که از خودتان همسرانی برای شما آفرید تا در بر آنان آرامش یابید ؛ و در میان شما دوستی و رحمت قرار داد . در این ، نشانه هایی است برای مردمی که تفکر می کنند .
آری در سایه ی مودت و رحمت الهی ، همسران می توانند به سکون و آرامش واقعی در مسیر زندگی دست یابند .

4-داشتن فرزندان صالح
انسان ، با توجه به نیازهای فطری اش ، می خواهد از نعمت فرزند بهره مند شود . پس از ازدواج پدر ومادر شدن ، خواسته ی هر زوج سالم اندیش است . قرآن کریم در آیه های کریمه اش این موضوع را به عناوین مختلف بیان می فرماید . ابتدا با تعبیرهایی که فرآن از فرزند دارد آشنا می شویم :
- زینت دنیا
سوره ی مبارکه ی کهف : آیه ی  46
المال و البنون زینه الحیوه الدّنیا و الباقیات الصالحات خیرٌ عند ربّک ثواباً و خیرٌ املاً ؛
 مال وفرزندان زینت زندگی دنیا است ، و ( لکن ) اعمال صالح ماندگار نزد پروردگار ت بهتر و امید بخش تر است .  

 5-ارضای غریزه ی جنسی
با ازدواج به نیازهای جنسی خدادادی ، در زن ومرد پاسخ داده  می شود .
6-  عفت و دوری از گناه
« قرآن از زن و مرد ازدواج کرده به محصن و محصنه تعبیر می کند، به جهت این که زن ومرد با ازدواج در حصن و سنگر مستحکمی قرار می گیرند و خود را حفظ می کنند تا وسوسه های شهوانی در آنان اثر نگذارد .[1] بلکه ازدواج زمینه ی گناهان دیگر را نیز از بین می برد زیرا پذیرفتن مسئولیت تأمین و تربیت اولاد انسان را به استفاده بهینه از عمر وا می دارد و برای گناه و معاشرت های گمراه کننده جایی باقی نمی ماند ... . »[2]

7- توسعه ی رزق
     بعضی افراد فقر و تنگدستی را سدی در برابر ازدواج می دانند و به این امر مهم نمی پردازند . قران کریم انها را در صورت ازدواج به گشایش و توسعه در روزی نوید می دهد : -سوره ی  مبارکه ی نور : آیه ی 32    و انکحو الایامی منکم والصالحین من عبادکم و امائکم ان یکونوا فقراء یغنهم الله من فضله والله واسع علیم ؛
مردان وزنان بی همسر و بندگان و کنیزان صالح خود را به نکاح (یکدیگر) در آورید ، اگر فقیر باشند خدا به لطف خود انان را بی نیاز خواهد فرمود . که خدا گشایش دهنده و دانا است .

8- حفظ نسب
"در اسلام حفظ نسب پایه ی احکام و حقوق فراوانی است بعضی از احکام فقهی بر شناخت رابطه ی فرزند با پدر و مادر یا برشناخت نسبت های فامیلی دیگر مبتنی است . آیاتی  مثل 234 بقره برای عده نگهداشتن زن بین دو ازدواج است – 228 بقره برای عده نگهداشتن زن به مدت سه دوره ی پاکی پس از طلاق است . ایه 4/طلاق برای انتظار زن باردار برای ازدواج مجدد تا هنگام وضع حمل و ...همگی بر پایه حکمت حفظ نسب قرار داده شده است ."[5]

ارزیابی رابطه قبل از ازدواج :

ارتباط دختر و پسر قبل از ازدواج را ما به چهار مرحله تقسيم مي كنيم .اول بايد آشنايي صورت بگيرد . دوم باید ابزارهاي لازم براي شناخت را داشته باشند. در این دو مرحله  هيچ تعهدي در قبال يكديگر ندارند فقط آشنایی با لايه هاي سطحي شخصيت يكديگر است. اين آشنايي قرار است شناختي به ما بدهد كه ما با آن شناخت بتوانيم تصميم بگيريم. مرحله سوم تصمیم گیری برای ادامه این رابطه است که درنهايت طي آن با شعار عاقلانه تصميم به گيريم عاشقانه شروع كنيم و ماهرانه ادامه دهيم پيش خواهيم رفت. مرحله چهارم مرحله ای است که در واقع گزینش نهایی صورت می گیرد در طی این مراحل خانواده های می بایست حضور داشته باشند.اين رابطه كوتاه در همان حدي كه در ارزشهاي جامعه اسلامي نه جامعه غربي متعارف است مناسب است. گاهي افراد چندين ماه با هم رابطه دارند و رفت و آمد مي كنند تا يكديگر را بشناسند ولي اين روابط از همان ابتدا مبهم است و پايان مثبتي هم نخواهد داشت. ما در يك جامعه اسلامي صحبت مي كنيم و بعنوان پيروان دين اسلام بايد تمام حركات و گفتار و كردارهايمان مطابق دين اسلام و آيات نوراني قرآن باشد . جوانان ما مي دانند آنچه كه موجب تداوم و تحكيم كانون خانواده مي شود پايبندي به دستورات ديني است و از همان آغاز بايد اين امر رعايت شود. اسلام دين محبت است. وپيامبراسلام (ص) فرموده اند اساس اسلام محبت است. دوستي و صحبت كردن در ابعاد و چارچوب هاي اسلام و ارزشهاي ديني مي تواند آثار مثبتي داشته باشد . ليكن صحبت تا كي ، تا كجا و با چه شرايطي باشد . اين ها مباحثي است كه نياز به دقت و تامل دارد. درباره روابط دختر و پسر قبل از ازدواج بايد گفت اگر اين روابط با رعايت ملاكهاي ديني باشد و موازين شرعي و احكام حيات بخش اسلام در آن مرزهاي محرم و نامحرمي رعايت شود و آن هم با هدفي مقدس يعني همين ازدواج كه محبوبترين كانوني است كه خداوند متعال آن را دوست دارد باشد اشكالي ندارد بنابراين اگر چنانچه فردي قصد قطعي براي ازدواج داشته باشد اسلام اجازه مي دهد كه اين دو نفر با هم ديدار و گفتاري داشته باشند. با افكار و عقايد يكديگر آشنا شوند. در حد متعارف بايد صحبتهايي صورت گيرد ولي اسلام اجازه نمي دهد كه محرم و نامحرم خلوتي داشته باشند و با هم بيش از حد ضرورت صحبتي داشته باشند.مي توانند صحبتهايشان ادامه داشته باشد اما در حدي كه ضرورت ايجاب مي كند . مثلا در جلسه اول بخواهند به مباحث اعتقادي بپردازند و در جلسه دوم به مباحث تحصيلي و در فرصت ديگر به شيوه هاي زندگي بپردازند. مي تواند پدر و مادر حضور داشته باشند و دختر وپسر هم در گوشه اي صحبت كنند كه اين روابط تعريف شده و با رعايت حقوق يكديگر مي باشد.

در سال گذشته آمار طلاق 13.6درصد رشد داشته است . 125 هزار واقعه طلاق در سال گذشته به ثبت رسيده است . اين آمار به ما نشان مي دهد كه ما بايد در فرايند ازدواج ها يك تغييرات و بازنگري داشته باشيم . وقتي ما دين كاملي داريم كه آئين هاي بزرگي در ارتباط با ازدواج و همسرداري داردما بايد تكليف خودمان را با خودمان مشخص كنيم . در ارتباط مان داراي يك معجون هستيم. بعضي جاها حتما مذهب را در نظر مي گيريم و الگويمان مي شود مذهبي اما بعضي جاها شيوه هاي غربي الگويمان مي شود ، بعضي جاها هم سنتي نگاه مي كنيم. در حقيقت آداب و روشهاي ما يك معجون است مشخص نيست بايد چه كاره باشيم و چه رفتاري راانجام دهيم .ما بايد ببينيم كه با چه ديدي بايد به بحث ازدواج نگاه كنيم.

شناختهاي عميق چگونه به دست مي آید؟
 در اسلام برای ازدواج دو نفر یک روند به نام بلوغ 8گانه را در نظر دارد که عبارتند از:
1- بلوغ جنسي و جسمي،2- بلوغ عقلي و علمي، 3- بلوغ عاطفي، 4 بلوغ رواني، 5- بلوغ بينشي،6- بلوغ اجتماعي، 7- بلوغ اخلاقي و 8- بلوغ مالي.

با توانايي و تجاربي كه افراد دارند و با كمك مشاورين و خانواده در بين 3تا 6 ماه مي توانند به این بلوغ برسند . يكي از اين نوع بلوغ ها بلوغ عاطفي است بلوغ عاطفي يعني چه ؟ من بعنوان يك فرد مي توانم عواطف و احساسات خودم را كنترل كنم. عاطفه فقط مهر و محبت نيست خشم و عصبانيت هم يك نوع عاطفه است بر خلاف آن چه كه خيلي از مواقع مي گوييم مثلا فلاني خيلي آدم خوبي است (چرا؟ ) چون خيلي عاطفي و مهربان است. در اين مرحله شناخت ،شايد خيلي ها نقش بازي مي كنند ما در اسلام يك توحيد نظري و يك توحيد عملي داريم . امروزه ما سراغ هر كس برويم مي گويد من خدا را قبول دارم من معتقد هستم خدا از همه بزرگتر است. ممكن است در گفتار او بسياري ازچيز ها را بشنويم اما در عمل اين را نمي بينيم . مثلا اگر در بلوغ بينشي باشد امام حسين را قبول دارد ولي نماز نمي خواند . امام حسين ظهر عاشورا جنگ را رها كرد و نماز خواند. اين چه باوري است كه در عمل تو ديده نمي شود. فرد در بلوغ عاطفي چقدر مي تواند هيجانات و خشم خود را كنترل كند . اگر ما از او بپرسيم اگر عصباني شوي چه كار مي كني مي گويد من سعي مي كنم خيلي آرام باشم در بخشي از اسلام داريم كه همسفر و همسفره شويد ما مي توانيم يك مسافرت دو روزه با خانواده برويم در مسافرت همه چيز راحت و امن نيست در اين سفر اگر يك استرسي وارد شود چگونه برخورد مي كند. بلوغ عقلي: آيا تصميم گيريهايش عقلي است . در شرايط بحراني چگونه تصميم  مي گيرد.